صنعت کشتارگاه و روشهای تصفیه فاضلاب آن:
پساب ناشی از کشتار حیوان و شستشوی لاشه گوسفند
،
گاو و مرغ دارای چربی ،خون، مایعات و جامدات داخل بدن حیوان می باشد که در مجموع از بار آلودگی نسبتاً
بالایی برخوردار است . فاضلاب کشتارگاهی بسیار شبیه به فاضلاب خانگی است و لیکن از
غلظت بشتری برخوردار می باشند . این نوع فاضلابها بطور کلی از مواد آلی تشکیل شده
اند و حاوی مواد معلق و جامد بسیار زیادی هستند و همچنین از
BoD5
بالایی برخوردارند . این فاضلابها اگر
وارد مجرای آبهای سطحی شوند به سرعت تولید بوی نامطبوع خواهند کرد که از آنها در
تثبیت این چنین فاضلابهایی احتیاج به اکسیژن می باشد آلودگی شدیدی را متوجه محیط
زیست و موجودات آن می کنند .
مشخصات فاضلاب کشتارگاهها
PH
فاضلاب
6/5-8
2700 -1500 mg / lit BoD
4000-2000 mg / lit
CoD
مقدار فاضلاب در کشتارگاههای مختلف تابعی از نحوه کشتار وصرفه
جویی در مصرف آب می باشد . ولی معمولاً در حدود 7 الی 9 متر مکعب به ازای هر تن
گوشت برآورده شده است .
بدلیل شرایط خاص و کیفیت کاملاً بیولوژیکی این فاضلابها روشهای
تصفیه گوناگون قابل اعمال است . روشهای لاگونی
–
بیولوژیکی هوازی و
ترکیبی از این روشها با موفقیت بکار برده شده است .
کمیت
فاضلاب کشتارگاهها :
میزان فاضلاب کشتارگاه ها را در رابطه با فاضلابهای صنعتی
اعداد مختلفی ذکر کرده اند به عنوان مثال در گزارشهای مهندسین مشاور اعداد 12 لیتر
برای هر کیلوگرم گوشت تولیدی را ذکر کرده اند و یا 3/0 تا 4/0 متر مکعب برای هر دو
گوسفند ذکر کرده اند ولی این اعداد که توسط بیشتر شرکتهای مهندسین مبنای طراحی
قرار می گیرد براساس کار کشتارگاههای خارج از کشور می باشد.
بدیهی است که روش و
سیستم کشتار در کشورهای مختلف متفاوت است و نحوه بررسی کار و
صنعتی بودن یا نبودن در میزان فاضلاب تولیدی بسیار موثر است و این اعداد نمی تواند
الگوی مناسب جهت طراحی در ایران قرار گیرد . نخستین میزان فاضلاب تولیدی کشتارگاها
می تواند از دو روش برآورد میزان آب مصرفی و اندازه گیری توسط سرریز مثلثی شکل که
در مسیر کانالهای خروجی فاضلاب کار گذاشته می شود صورت گیرد .
کیفیت فاضلاب :
بطور کلی منشاء فاضلاب صنعتی کشتارگاه موارد زیر می باشد .
1-
فاضلاب مرحله ذبح که شامل مقدار زیادی خون
با
BoD
بسیار بالا می
باشد
2-
فاضلاب عملیات قبل از پوست کنی که هنگام جدا سازی سر و پاچه
بوجود
می
آید .
3-
فاضلاب بوجود آمده هنگام باز کردن شکم ومحتویات آن که شامل
خونابه ، ذرات چربی و مواد جامد می باشد .
4-
فاضلاب قسمت تخلیه محتویات روده
5-
فاضلاب قسمت تمیز کردن شکمبه
که حاوی مواد جامد و
نیز مواد شناور مثل ذرات گاه می باشد .
6-
فاضلاب شستشوی سالنها
7-
فاضلاب شستشوی سکوی باربری و کف کامیون
روشهای زیر جهت کم کردن بار آلی فاضلاب کشتارگاه پیشنهاد می
شودکه :
-
جدا سازی و بازیافت خون
-
جدا سازی واحد تمیز کردن شکمبه
و ته نشین کردن
فاضلاب آن در یک حوضچه مجزا با زمان کوتاه
-
بکار بردن
شبکه ها روی کانالهای کف سالن و جلوگیری از
ورود تکه های گوشت و چربی به کانال
خون و مسئله بازیافت آن :
یکی از عوامل که بار آلی فاضلاب کشتارگاه را بسیار بالا برده
خون گوسفند و گاو در هنگام ذبح می باشد به دلیل داشتن مواد آلی زیاد دارای
BoD
خیلی بالاست
امروزه در کشتارگاه های صنعتی به هیچ وجه خون را وارد فاضلاب نکرده بلکه آنرا باز
یافت و جدا سازی می کنند .
بهر حال خون در هنگام بازیافت به صورتهای زیر به مصرف می رسد .
-
تخلیص و جدا سازی پروتئین
-
خشک کردن در شرایط خاص و به عنوان یک ماده افزودنی جهت خوراک
دام و طیور
-
استفاده از آن در کودسازی به روش سنتی
-
استفاده از خون در فرایند کمپوست
-
استفاده از خون و امعاء و احشاء بعنوان ماهی در حوضچه های
پرورشی بعضی از انواع ماهی مثل قزل آلا
اقدام دیگری که میتوان جهت جدا سازی خون و کم کردن بار آلی
فاضلاب انجام داد این است که خون را جدا سازی نموده ودر یک واجد مجزا ترقیق و
ترتیب شیمیایی نموده که البته خود نیاز به یک تاسیسات جداگانه داشته که بسیار گران
تمام می شود .
با توجه به اینکه معمولاً مدیریت اداره کشتارگاه ها با شهرداری
ها می باشد شهرداری می توانند در صورتیکه در برنامه آتی دفع زباله کمپوست سازی نیز
وجود دارد از خون درفرایند
کمپوست استفاده نماید که بنظر می رسد بهترین روش خواهد بود .
جهت جدا سازی و بازیافت خون بایستی اقدامات زیر انجام شود .
-تخصیص دادن یک قسمت از کشتارگاه جهت ذبح
-احداث کانال جهت هدایت خون به مخزن مربوطه
-تهیه و نصب یک مخزن در محل مناسب جهت جمع آوری خون
روش تصفیه فاضلاب کشتارگاهها :
روش تصفیه این نوع فاضلاب ها به طور عمده روش تصفیه بیولوژیکی
می باشد . استفاده از ته نشین مقدماتی برای کاهش ضایعات و مواد معلق و شناور مفید
می تواند باشد ولی بطور عمده روش تصفیه بیولوژیکی بر کاهش بار آلی فاضلابها مطرح
خواهد بود . به دلیل بالا بودن غلظت
BOD
فاضلاب استفاده از سیستم های
دو مرحله ای برای رسیدن به استاندارد های قابل قبول تقریباً ضروری است .
سیستم های لاگونی
_
هوازی
_
لجن فعال
_
هوادهی گسترده
_
هوادهی تدریجی
_
هوادهی متعارف
_
هوا دهی مرحله ای
_
هوا دهی لجن برگشتی
_
تثبیت تماس
_
فرایند کراس
_
راکتورهای غیر هوازی .
انتخاب روش تصفیه :
بطور کلی عواملی که در انتخاب روش تصفیه موثر می باشد عبارتند
از :
1-
هزینه کلی شامل اجرا و بهره برداری
2-
قابلیت اجرا از نوع تکنولوژی بکاررفته و شرایط محیطی
3-
مشخصات بهره برداری
4-
تجهیزات مورد نیاز
5-
سطح تکنولوژی
محل
6-
تاثیر تغییرات ظرفیت فاضلاب و توسعه آینده سیستم
7-
درجه تصفیه
با توجه به موارد بالا و شرایط فعلی کشور و بخصوص شهرداری های
کوچک بایستی تصفیه خانه ای راه اندازی شود که با توجه به غلظت بالای فاضلاب
کشتارگاه راندمان بسیار بالایی داشته باشد و عملیات بهره برداری و نگهداری آن ساده
باشد .
بطور
کلی با دو کارگر معمولی بتوان آنرا نگهداری و بهره برداری کرد
. و تا حد ممکن نیاز به هزینه های ارزی و ریالی بالا نداشته باشد و جهت نیل به این
اهداف بایستی سعی کرد که تصفیه خانه تا حد امکان نیازمند تجهیزات میکانیکی و ماشین
آلات پیشرفته نبوده و در صورت نیاز از تجهیزات و وسایل استفاده شود که بهره برداری
و نگهداری آن ساده باشد و امکان ساخت و تعمیر و تهیه لوازم یدکی آن در داخل کشور
فراهم باشد و ساخت و تعمیرات آنرا در سطح وسیعی در کشور انجام دهند . روشهای از
نظر نیاز تجهیزاتی به گونه ای دسته بندی شده اند که روش هوادهی ممتد و انواع آن در
اولویت اول قرار دارند یعنی نیاز این روش به تجهیزات در کمترین حد نسبت به سایر
روشها می باشد .
روشهای متعارفی هوادهی تدریجی و مرحله ای به تجهیزات اولیه و
ثانویه و هوادهی نیاز دارند . سیستم اختلاط کامل نسبت به فرایندهای
بالا به دلیل احتیاج به اختلاف کامل نیاز به تجهیزات بیشتری دارند . این چهار
فرایند ذکر شده و نیز روشهای تثبیت شمالی از نظر تجهیزات تعیین تصفیه لجن نیز
مشابه می باشد در روش اکسیژن خالص نیاز به تجهیزات بسیار پیچیده و تکنولوژی
پیشرفته می باشد و روش تجهیزات اضافی برای هوادهی لجن انتقالی به حوضهای هوادهی لجن
نیاز دارد .